Afrika is het op één na grootste continent ter wereld, zowel qua oppervlakte als bevolking. Het continent strekt zich uit over zo’n 30 miljoen vierkante kilometer. Dat is ongeveer net zo groot als Europa, de Verenigde Staten en China bij elkaar. Er wonen meer dan 1,3 miljard mensen, verdeeld over 54 landen. Afrika kent een enorme diversiteit aan talloze volkeren, talen, culturen en landschappen.
Waar staat Afrika bekend om?
Omdat Afrika zo groot en divers is kunnen we dat niet in een paar zinnen vatten. Het gaat immers over een heel continent. Om toch ergens te beginnen zijn hier vijf beknopte kenmerken op een rij:
1. Geschiedenis – de wieg van de mensheid
Het continent heeft een rijke geschiedenis die duizenden jaren teruggaat: van oude beschavingen zoals die van Egypte en Carthago, tot koninkrijken zoals Mali, Ghana en het Grote Zimbabwe. Het lijkt bovendien de geboorteplaats van de mensheid, aangezien de oudste menselijke fossielen hier zijn gevonden. Wetenschappers ontdekten dat de vroege voorouders van de moderne mens zich miljoenen jaren geleden in het oosten van Afrika hebben ontwikkeld.
2. Natuurlijke rijkdommen
Afrika is een bron van natuurlijke rijkdommen, met onder andere goud, diamant, koper en olie. Dit lijkt een voordeel, maar heeft in het verleden en tot op de dag vandaag geleid enorme uitbuiting van de Afrikaanse bevolking en hun land. Afrika heeft te maken gehad met kolonisatie en slavernij, wat de economische en politieke situatie op het continent sterk beïnvloed. Lees meer over de (de)kolonisatie verder op deze pagina.
3. Natuur en biodiversiteit
Afrika is beroemd om haar uitgestrekte natuur en ongerepte nationale parken. Jaarlijks trekken miljoenen toeristen naar landen als Kenia, Tanzania, Zuid-Afrika en Botswana om de “Big Five” te spotten. Daarnaast kent Afrika iconische landschappen zoals de Sahara-woestijn, het Victoriameer en de Kilimanjaro.
4. Diversiteit aan Culturen
Afrika is cultureel gezien enorm divers, met meer dan 3000 volken en een rijkdom aan tradities, muziek, dans en kunst. Er worden meer dan 2000 talen gesproken. Enkelen daarvan zijn Swahili, Yoruba, Zulu en Hausa, maar ook Frans en Engels. Elk land en elke regio heeft zijn eigen unieke gewoonten en culturele praktijken.
5. Sportprestaties
Afrikaanse atleten zijn wereldwijd beroemd. Vooral op het gebied van hardlopen doet het continent het goed. Landen zoals Ethiopië en Kenia hebben enkele van de beste langeafstandslopers ter wereld voortgebracht. Ook voetbal is er een gigantisch populaire sport. Landen zoals Nigeria, Kameroen, Senegal en Egypte hebben een rijke voetbalgeschiedenis.
(De)kolonisatie – een strijd van het verleden én heden
De kolonisatie en dekolonisatie van Afrika vormen belangrijke hoofdstukken in de geschiedenis van het continent, met verstrekkende gevolgen voor de Afrikaanse samenlevingen, economieën en culturen. Tot op de dag van vandaag.
Kolonisatie van Afrika
De kolonisatie van Afrika begon grootschalig in de late 19e eeuw, tijdens de periode die bekendstaat als de ‘Scramble for Africa’. West Europese grootmachten zoals het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, België, Duitsland, Italië en Portugal streden om macht over Afrikaanse gebieden. De Europese landen ‘verdeelden’ Afrika onderling, zonder rekening te houden met de bestaande grenzen van volkeren, hun zelfbeschikkingsrecht en mensenrechten in het algemeen.
De kolonisatie werd gedreven door economische motieven. Europeanen stalen grondstoffen zoals goud, rubber, ivoor, diamant. Er waren ook politieke doelen, waarbij West Europa zoveel mogelijk macht probeerde te krijgen. Traditionele en lokale machtsstructuren werden vaak ondermijnd, en de bevolking werd onderworpen aan uitbuiting, onderdrukking en slavernij.
Dekolonisatie van Afrika
De dekolonisatie van Afrika begon na de Tweede Wereldoorlog. Dit was deels te danken aan de economische uitputting van Europese landen en de groeiende bewustwording en protesten van Afrikaanse volkeren.
In sommige landen, zoals Ghana, verliep de transitie naar onafhankelijkheid relatief soepel. Ghana werd in 1957 het eerste land in Sub-Sahara Afrika dat onafhankelijk werd van Europa. Maar het ging niet overal even vreedzaam. Andere landen, zoals Algerije (gekoloniseerd door Frankrijk) en Angola en Mozambique (gekoloniseerd door Portugal), moesten bloedige bevrijdingsoorlogen voeren voor hun onafhankelijkheid.
Tussen de jaren 1950 en 1975 werden de meeste Afrikaanse landen onafhankelijk. In enkele gevallen, zoals in Zuid-Afrika en Namibië, bleef kolonialisme in de vorm van witte minderheidsregeringen bestaan tot de jaren 1990, onder het apartheidsregime.
Gevolgen van (de)kolonisatie – diepe sporen tot op de dag van vandaag
De kolonisatie heeft Afrika blijvend beïnvloed. Europese kolonisten trokken willekeurige grenzen die vijandige volken samenbrachten, wat na de onafhankelijkheid leidde tot gewelddadige burgeroorlogen. Ook zijn veel Afrikaanse economieën nog steeds afhankelijk van het exporteren van grondstoffen naar hun voormalige kolonisten, wat hun economische ontwikkeling beperkt.
Ondanks de pijnlijk voelbare sporen van de kolonisatie die tot op de dag van vandaag voortduren, kent Afrika ook een enorme nationale trots, waarbij landen hun zeggenschap weten te herstellen en hun identiteit vieren.
Problematiek in Afrika
Net als elk continet kent ook Afrika problemen: een combinatie van economische, sociale, politieke en milieu-factoren. Hoewel er in vele regio’s vooruitgang wordt geboekt, blijven zaken als armoede, corruptie, conflicten, klimaatverandering en de toegang tot gezondheidszorg en onderwijs lastig. Afrikaanse landen werken hard aan het verbeteren van de levensomstandigheden, soms in samenwerking met internationale partners.
10 (samenhangende) vormen van problematiek zijn:
1. Armoede in Afrika
Armoede blijft een groot probleem in veel Afrikaanse landen. Ondanks de forse economische groei leeft een aanzienlijk deel van de Afrikaanse bevolking nog steeds in armoede. Armoede werkt weer andere problemen in de hand, zoals kinderarbeid.
2. Corruptie in Afrika
Corruptie is een hardnekkig probleem in veel Afrikaanse landen. Corruptie werkt economische groei tegen.
3. Conflicten en Geweld in Afrika
Afrika heeft te maken met verschillende gewapende conflicten en burgeroorlogen. Voorbeelden hiervan zijn de langdurige conflicten in de Democratische Republiek Congo, Zuid-Soedan, en de Sahel-regio. Deze conflicten maken vele slachtoffers.
4. Klimaatverandering in Afrika
Minder dan 4% van de totale CO2-uitstoot – dat is de bijdrage van het hele continent Afrika aan de wereldwijde klimaatcrisis. Maar het continent krijgt wel de hardste klappen én draait op voor de kosten. Het is de oneerlijke realiteit. Afrika kampt met hittegolven, overstromingen, modderstromen en droogte. Zo heeft de Hoorn van Afrika te maken met periodes van langdurige droogte, waardoor mensen zoals Amino moet vluchten.
5. Gezondheidszorg en Ziekten in Afrika
Toegang tot gezondheidszorg blijft in veel gebieden een uitdaging. Veel Afrikaanse landen hebben te maken met een tekort aan medische voorzieningen en medicijnen. Ziektes zoals malaria, hiv/aids en tuberculose komen nog steeds veel voor.
6. Bevolkingsgroei en Verstedelijking in Afrika
Afrika kent een van de snelst groeiende bevolkingen ter wereld. Hoewel dit kansen biedt voor economische groei, brengt het ook uitdagingen met zich mee, zoals werkloosheid, druk op onderwijs- en gezondheidsstelsels, en een tekort aan woningen.
7. Toegang tot onderwijs in Afrika
Hoewel de toegang tot onderwijs in veel Afrikaanse landen enorm is verbeterd, blijven de bereikbaarheid en kwaliteit lastig. Vooral meisjes blijven thuis, vanwege armoede, lange en onveilige afstanden naar school en seksisme. In Linia, een stad in Tjsaad, gaan er met de ondersteuning van SOS Kinderdorpen steeds meer meisjes naar school.
8. Economie en Werkloosheid in Afrika
Afrikaanse economieën zijn vaak sterk afhankelijk van de export van grondstoffen, zoals olie, mineralen en landbouwproducten. Deze afhankelijkheid maakt de economieën kwetsbaar. Daarnaast is er een groot probleem met werkloosheid, vooral onder jongeren. Veel Afrikaanse landen hebben moeite om voldoende banen te creëren voor hun snelgroeiende beroepsbevolking. In Ghana wordt er hard gewerkt aan de jeugdwerkgelegenheid, bijvoorbeeld met projecten zoals GrEEn en No Business as Usual.
9. Voedselonzekerheid in Afrika
In veel landen is er een tekort aan voedsel, mede door de klimaatverandering en gewapende conflicten die de landbouw verstoren. Vooral op het platte land is er niet altijd een geschikte infrastructuur voor grootschalige productie. In het ergste geval leidt dit tot hongersnood.
10. Vluchtelingen in Afrika
Door conflicten, de klimaatcrisis en economische crises slaan miljoenen Afrikanen gedwongen op de vlucht, binnen en buiten het continent. Landen zoals Zuid-Soedan, Somalië en de Democratische Republiek Congo hebben te maken met vele vluchtelingen.
SOS Kinderdorpen in Afrika
De meeste landen waar SOS Kinderdorpen vanuit Nederland actief is, liggen in Afrika. Daar hebben we projecten en programma’s in zes zogenoemde focuslanden:
In deze focuslanden ondersteunen we langlopende programma’s die vooral gericht zijn op familieversterking, alternatieve zorg en jeugdontwikkeling. SOS Kinderdorpen Nederland steunt ook programma’s en projecten op het gebied van werkgelegenheid en noodhulp in verschillende andere landen. Namelijk:
- Nigeria
- Mali
- Soedan
- Ethiopië
- Somalië
- Mozambique
En in het verleden ook de Centraal Afrikaanse Republiek en Marokko.
Dit zijn projecten medegefinancierd door de Dutch Relief Alliance, het Nederlandse Ministerie van Buitenlandse zaken, andere organisaties, (grotere) donoren en stichtingen.
Dit zijn projecten medegefinancierd door de Dutch Relief Alliance, het Nederlandse Ministerie van Buitenlandse zaken, andere organisaties, (grotere) donoren en stichtingen.
