Verwaarlozing is een vorm van kindermishandeling waarbij de ouders niet of onvoldoende voorzien in de basisbehoeften van een kind. Daaronder valt het gebrek aan adequate zorg en medische zorg, bescherming, kleding, onderdak alsook de psychische -, emotionele -, sociale – en educatieve behoeften van een kind.
In alle landen van de wereld komt kinderverwaarlozing voor. De oorzaken van verwaarlozing zijn divers, maar zijn vaak het resultaat van problemen van (één van) de ouders. Dit zijn bijvoorbeeld psychische problemen, alcohol- of drugsmisbruik, werkeloosheid of juist te veel werk, huiselijk geweld, ongeplande zwangerschappen en ziekte.
Hoeveel kinderen wereldwijd te maken hebben met verwaarlozing is niet bekend: door verschillende definities, is de data niet eenduidig. Het hangt af van hoe een kind en de samenleving het gedrag van de ouders zien; het is niet hoe ouders denken dat ze zich gedragen tegenover hun kind. Het nalaten van ouders om voor een kind te zorgen, wanneer middelen beschikbaar zijn, is dan ook iets anders dan het nalaten om voor een kind te zorgen wanneer er geen middelen beschikbaar zijn. Armoede en gebrek aan middelen zijn vaak factoren die eraan bijdragen dat ouders niet kunnen voorzien in de behoeften van hun kinderen, terwijl ze dat anders wel zouden doen. De omstandigheden en opzettelijkheid moeten worden onderzocht, voordat gedrag als nalatig wordt gedefinieerd. *
Gevolgen van verwaarlozing
Duidelijk is wel dat verwaarlozing een traumatische ervaring is voor een kind, met grote gevolgen voor zijn of haar toekomst. Het heeft een enorme invloed op de fysieke, mentale en emotionele ontwikkeling van kinderen. Lange termijn gevolgen zijn onder meer: een gebrek aan zelfvertrouwen, moeite met leren, concentreren en communiceren, stemmings- en gezondheidsproblemen, afhankelijkheid en een verhoogd risico om in aanraking te komen met drugs en geweld. De kans is bovendien substantieel dat zij op hun beurt hun eigen kinderen verwaarlozen. Het is bovendien een belangrijke reden voor het uit elkaar vallen van families.
Wat doet SOS Kinderdorpen om verwaarlozing te voorkomen?
Het Verdrag van de Rechten van het Kind is één van onze leidende kaders. Het onderstreept het recht van kinderen op ouderlijke zorg, bescherming, onderwijs en medische zorg. Wij vinden dat elk kind het recht heeft om zich optimaal te ontwikkelen en zien het als onze verantwoordelijkheid om deze ontwikkeling te ondersteunen. In ons werk staat het kind altijd centraal. We luisteren naar hun behoeften en geven ze de zorg die ze nodig hebben en het beste past bij de situatie van het kind en zijn omgeving.
- Met onze familieversterkende programma’s helpen we gezinnen bij de zorg en bescherming van hun kinderen, zodat kinderen binnen hun familie kunnen blijven opgroeien in veiligheid, met zelfrespect en vertrouwen, kansen en liefde. Per familie bekijken we de problemen die spelen en wat er nodig is om hen te helpen, bijvoorbeeld op het gebied van opvoeding en zorg, economische versterking en basisbehoeften en voorzieningen.
- In het geval van een (acute) onveilige thuissituatie, bieden we tijdelijke zorg. We geven kinderen een veilige omgeving, waar ze de aandacht krijgen die ze nodig hebben en die ze beschermt tegen verdere schade. Ondertussen proberen we de ouders/verzorgers te helpen hun problemen te overkomen, zodat kinderen weer veilig naar huis kunnen. Mocht de thuissituatie dit niet meer toelaten, dan gaan we over tot permanente familiegerichte zorg.
*) Barnett, W. Steven; Belfield, Clive R. (Autumn 2006). “Early Childhood Development and Social Mobility” (PDF). The Future of Children.)
