Kinderrechten onder druk: voorbeelden van schendingen en wat jij kunt doen

De VN Kinderrechten Conventie legt vast dat elk kind recht heeft op bescherming, ontwikkeling en een veilige basis. In kinderrechtenclubs leert SOS Kinderdorpen kinderen welke internationale rechten zij hebben en hoe zij voor hun rechten kunnen opkomen. Toch staan kinderrechten onder druk in vele delen van de wereld, soms zelfs onzichtbaar in onze eigen omgeving. Het is belangrijk om niet weg te kijken, maar om te begrijpen hoe deze rechten worden geschonden. Door concrete voorbeelden te kennen, leer je de problemen herkennen en begrijp je beter waarom actie zo hard nodig is. Dit artikel geeft je voorbeelden van schendingen van kinderrechten wereldwijd en laat zien wat jij kunt doen om te helpen.

Recht op bescherming: één van de meest geschonden kinderrechten

Het recht op bescherming is één van de meest fundamentele kinderrechten. Helaas wordt dit recht op vele manieren geschonden:

• Kinderarbeid: Miljoenen kinderen, soms al vanaf jonge leeftijd, worden gedwongen tot kinderarbeid. Ze werken in mijnen, op plantages, in fabrieken of als huishoudelijk personeel. Kinderen worden beroofd van hun jeugd, onderwijs en gezondheid. Denk aan kinderen in de cacaosector in West-Afrika of in de kledingindustrie in Azië, die lange dagen maken voor een hongerloon, vaak onder gevaarlijke omstandigheden. ILO & UNICEF (2021) schatten dat wereldwijd 160 miljoen kinderen slachtoffer zijn van kinderarbeid.
• Kindhuwelijken: Vooral meisjes worden nog steeds op jonge leeftijd uitgehuwelijkt, soms aan veel oudere mannen. Hun recht op onderwijs, gezondheid en een leven vol keuzes wordt ontnomen. Ze lopen een veel groter risico op geweld, vroege zwangerschappen en sociale isolatie. Wereldwijd trouwt 1 op de 5 meisjes tussen de 20 en 24 jaar al voor haar 18e verjaardag (UNICEF, 2024).
• Seksuele uitbuiting en mensenhandel: Kinderen zijn bijzonder kwetsbaar voor seksueel misbruik en mensenhandel. Ze worden vaak gelokt met valse beloften en vervolgens gedwongen tot prostitutie, kinderpornografie of andere vormen van uitbuiting. Dit is een gruwelijke schending die levenslang psychologisch en fysiek leed veroorzaakt.
• Geweld en verwaarlozing (ook thuis): Helaas zijn veel kinderen slachtoffer van fysiek, emotioneel of seksueel geweld, of verwaarlozing binnen hun eigen gezin of gemeenschap. Dit gebeurt in alle lagen van de samenleving, ook in landen met een hoge welvaart. Verwaarlozing kan betekenen dat een kind niet voldoende te eten krijgt, geen schone kleding heeft of emotioneel wordt genegeerd. De gevolgen van zulk geweld zijn vaak langdurig en diepgaand.

Recht op ontwikkeling: essentieel voor een betere toekomst

Het recht op ontwikkeling betekent dat kinderen de kans moeten krijgen om zich optimaal te ontplooien. Schendingen hiervan beperken hun toekomstperspectief:

• Gebrek aan onderwijs: Miljoenen kinderen gaan nog steeds niet naar school of maken hun school niet af. Dit kan komen door armoede (ouders kunnen schoolgeld of materialen niet betalen), conflicten, discriminatie (bijvoorbeeld tegen meisjes of kinderen met een beperking) of gebrek aan scholen in afgelegen gebieden. Zonder onderwijs missen kinderen de basis voor een zelfstandig leven en kunnen ze vast komen te zitten in een cyclus van armoede. Volgens UNICEF gaan wereldwijd 251 miljoen kinderen niet naar school.
• Geen toegang tot gezondheidszorg: In veel landen hebben kinderen geen toegang tot basisgezondheidszorg, vaccinaties, schoon water of goede voeding. Dit leidt tot hoge kindersterftecijfers en chronische ziekten. Denk aan de verspreiding van ziektes zoals mazelen of cholera, die gemakkelijk te voorkomen of te behandelen zijn met de juiste zorg.
• Ondervoeding: Hoewel de wereld genoeg voedsel produceert, lijden nog steeds te veel kinderen aan chronische ondervoeding. Met onomkeerbare fysieke en mentale schade als gevolg. In de meeste gevallen zijn armoede en ongelijkheid de directe oorzaken van ondervoeding.

Recht op participatie: miljoenen stemmen die niet worden gehoord

Kinderen hebben het recht om gehoord te worden over zaken die hen aangaan. Wanneer dit recht wordt geschonden, worden hun behoeften en perspectieven genegeerd:

• Geen inspraak in eigen leven: Kinderen worden vaak niet betrokken bij beslissingen die hen direct raken, zoals in de jeugdzorg, bij scheidingen van ouders, of bij schoolkeuzes. Hun mening wordt niet altijd serieus genomen, wat ingaat tegen Artikel 12 van de VN Kinderrechten conventie.
• Beperkte toegang tot informatie: Kinderen in bepaalde regimes of afgelegen gebieden hebben beperkte toegang tot informatie die cruciaal is voor hun ontwikkeling en begrip van de wereld. Dit kan komen door mediaregulering of simpelweg een gebrek aan middelen.

In kinderrechtenclubs leert SOS Kinderdorpen kinderen welke internationale rechten zij hebben en hoe zij voor hun rechten kunnen opkomen. Lees over de impact van deze clubs in Ghana.

Kinderrechten in noodsituaties: extra kwetsbaar

In situaties van oorlog, conflict en natuurrampen staan kinderrechten extra onder druk. Dit leidt vaak tot gruwelijke schendingen:

• Kinderen in gewapende conflicten: Kinderen worden gedwongen om kindsoldaat te zijn, ingezet als spionnen, koks of dragers. Of zelfs als levend schild. 473 miljoen kinderen leven in gebieden getroffen door conflict (UNICEF, 2024).
• Gebrek aan basisvoorzieningen: Na rampen of in conflictgebieden ontbreekt het vaak aan basisbehoeften zoals schoon water, voedsel, medicijnen en veilige huisvesting. Dit verhoogt het risico op ziekte en ondervoeding aanzienlijk.
• Psychisch trauma: Kinderen die oorlogsgeweld, verlies of extreme angst meemaken, lijden vaak aan diepe psychische trauma’s die hun ontwikkeling ernstig belemmeren. De toegang tot psychosociale hulp is vaak minimaal.

Wat kun jij doen tegen schendingen van kinderrechten?

De voorbeelden van schendingen van kinderrechten zijn schrijnend, maar ze tonen ook het belang van actie. Jouw betrokkenheid is cruciaal:

1. Steun organisaties: Doneer aan of kom in actie voor organisaties zoals SOS Kinderdorpen, die zich wereldwijd inzetten voor de bescherming van kinderrechten. Jouw bijdrage maakt concrete projecten mogelijk.
2. Word bewust en informeer anderen: Praat over kinderrechten, deel informatie en vergroot het bewustzijn in je eigen omgeving. Kennis is de eerste stap naar verandering.
3. Kies bewust: Let op de herkomst van producten die je koopt. Vraag je af of er kinderarbeid is gebruikt bij de productie. Let op fairtrade keurmerken.
4. Steun onderwijs: Door te investeren in onderwijs voor kinderen over de hele wereld help je een belangrijke kinderrechten schending tegen te gaan en geef je kinderen een toekomst.
5. Spreek je uit: Gebruik sociale media, petities of contact met politici om aandacht te vragen voor kinderrechten schendingen. Net zoals de 17-jarige Yvonne uit Tsjaad deed.

Elke actie, hoe klein ook, draagt bij aan een wereld waarin de rechten van elk kind worden gerespecteerd en gewaarborgd.